عقل و نظم سیاسی در فلسفه سیاسی کانت

از بررسی آثار سیاسی کانت این نتیجه به دست می آید که خرد در همه وجوه تفکر کانتی، از جمله تفکر سیاسی، از محوریت برخوردار است. اندیشه ورزی کانت در حوزه سیاست ((خرد محور)) بوده و نظم سیاسی او بر بنیاد آن استوار می شود. بدین نحو، مطالعه سیاست از نظر کانت، در گام نخست، معطوف به خرد می شود. به عبارت دقیق تر، شناخت خرد کانتی بر شناخت نظم سیاسی او تقدم پیدا می کند. در تحلیل خرد از منظر کانت، این ایده حاصل می شود که خرد، به عنوان نقطه عزیمت، با مقوله ((امرمطلق)) به حوزه سیاست نظر می افکند؛ یعنی خرد در قالب متافیزیک اخلاق، و از طریق مقوله امر مطلق، تمهیدگر مبنا برای سیاست می شود. در نتیجه می توان گفت: ((امر مطلق)) بر اساس خردکانتی، برای نظم سیاسی او ((مبنا)) می شود. این مقوله در خرد کانتی، به مقولات دیگری چون ((انسان غایت فی نفسه))، آزادی، خصلت ذاتی خرد)) و ((استقلال و خود آیینی اراده)) می انجامد که آنها نیز همچون امر مطلق، هدایت کننده خرد در قلمرو سیاست اند. نظم سیاسی عقلانی کانت در پرتو این مقولات شکل می گیرد و عقلانی بودن سرشت آن است. این نظام سیاسی عقلانی بر عقلانی کردن قدرت بر پایه آزادی و حقوق اساسی انسان استوار است. نظم سیاسی عقلانی کانت که مبتنی بر محدود کردن قدرت بر این دو پایه است، یک نظم دمکراتیک است؛ زیرا دموکراسی، حداقل از کی منظر، محدودیت قدرت به منظور حفظ آزادی و رعایت حقوق اساسی انسانی است. بدین ترتیب، کانت با ضابطه مند کردن خرد مدرن با واسطه امر مطلق، نظم سیاسی عقلانی را تنها در شکل دموکراتیک آن محصور کرد و نظریه ها و نظامهای سیاسی اقتدارگرا در ردیف نظامهای غیرعقلانی قرار داد. پس، اندیشه سیاسی کانت، این نتیجه را آشکار می کند که خرد (مدرن کانتی) به نظم دموکراتیک حکم می کند.